Edebi Sanatlar

Anlama renk katmak, anlamı güzel ve etkili kıl­mak, zenginleştirmek amacıyla”şiirlerde ve düzyazı türlerinde kullanılan söz sanatlarıdır. Günümüz edebiyatlarında sözü etkili kılmanın bir aracı olan bu sanatlar, Divan edebiyatında usta­lığın temel ölçütlerinden biri sayılmıştır.Biz bunlardan, günümüz edebiyatında da kulla­nılanları, dolayısıyla da sınavlarda karşımıza çıkabile­cek olanları tanıyacağız.

Edebi sanatları üç ana kümede inceleyebiliriz:

A) MECAZ ANLAMA DAYALI SANATLAR

Mecaz (Değişmece)
Mecaz-ı Mürsel (Düzdeğişmece)
Teşbih (Benzetme)
İstiare (Eğretileme)
Kinaye (Değinmece)
Teşhis (Kişileştirme)
İntak (Konuşturma)
Tariz (İğneleme)

B) GERÇEK ANLAMA DAYALI SANATLAR

Tezat (Karşıtlık)
Tevriye (İki anlamlılık)
Mübalağa (Abartma)
Hüsn-i talil (Güzel neden bulma)
Tenasüp (Uygunluk)
Tecahül-I arif (Bilmezlikten gelme)
İstifham (Soru sorma)
Terdit (Şaşırtma)
Telmih (Anımsatma)
Leff ü neşr (Sıralı açıklama)
Tedriç (Dereceleme)
Tekrir (Yineleme)
Rücu (Geriye dönüş)
Irsâl-i mesel (Atasözü söyleme)
Kat (Kesme)

C) SÖZE (SESE) DAYALI SANATLAR:

Cinas (Sesteşlik), Seci (Içuyak), İştikak (Türetme),
Akis (Çaprazlama), krostiş, Lebdeğmez (Dudakdeğmez), Aliterasyon (Ses
Yinelenmesi)

Yukarıda sınıflaması yapılan sanatlar yüzyıllardan
beri edebiyat eserlerinde kullanılmış, kimi zaman bunlar anlatımın bir
aracı değil, amacı durumuna gelmiştir. Özellikle, Divan şiirinde bu
sanatların çok yoğun ve karmaşık biçimde kullanıldığını görüyoruz.
Bugün de konuşmalarımızda, gazete ve dergi yazılarında, sanatsal
eserlerde duygu ve düşüncelerin, haberlerin, istek ve özlemlerin daha
iyi, açık ve somut biçimde; kimi zaman daha süslü ve gösterişli olması
için edebi sanatların bir kısmına başvuruyoruz.